Forever autumn

Maandag 22 september

Er zit een klein nadeel aan het Metropol hotel in Warschau, de metro maakt een hels kabaal en komt vaak langs. En als de metro geen lawaai maakt, dan zijn er wel de automobilisten die meer aan de claxon zitten dan het gaspedaal. We lopen van het hotel naar de oude stad. Het lijkt wel of iedere stad er eentje heeft. Of we zoeken de steden erop uit. Het is ongeveer twee kilometer lopen, dus dat is prima te doen. We beginnen erg optimistisch, nog steeds in T-shirt en korte broek, maar na nog geen kilometer trekken we maar iets met lange mouwen aan. De paraplu is dan ook al in bedrijf. In een park merken we dat de herfst toch echt begonnen is, de bladeren aan de kastanjebomen kleuren al mooi goudbruin. In dit park bevindt zich het graf voor de onbekende soldaat, met een eeuwige vlam die wordt bewaakt. Als we bij de oude stad aankomen is het vrij rustig, veel is tijdens de oorlog gebombardeerd en dus niet zo oud als de naam doet vermoeden. Maar het ziet er wel mooi uit. Op diverse plekken buiten zijn er exposities, waaronder een over het Poolse verzet in de Tweede Wereldoorlog en de Russische overheersing daarna. Weer zien we een (nagebouwde?) stadsmuur. We bezoeken een antiquariaat, dat onder andere een Vasa-achtig schip te koop heeft, maar zelfs voor Ronnie is 1000 euro iets te duur. Op het plein in het midden van de oude stad nemen we plaats op een terrasje. De ober is duidelijk niet echt blij met de magere vangst, we bestellen enkel een cappuccino en een thee. Het wordt inmiddels een stuk drukker, tijd om weer te verkassen. Ik ben op zoek naar een T-shirt met Solidarnosc erop, een tekst die vroeger ook op een poster in het tekenlokaal van het mijn middelbare school, stond. Gek genoeg is dat beeld blijven hangen. Maar helaas kan ik het T-shirt niet vinden.

Via de Royal Route lopen we naar het Lazienowski park. Hier vinden we een standbeeld van Chopin, nooit geweten dat hij uit Polen kwam. Net als Copernicus trouwens. Dat is dan ook weer het mooie van dit soort vakanties, je leert altijd weer wat bij. Andere bekende Polen zijn Paus Johannes Paulus II en Lech Walesa. Ondertussen spotten we in het park veel eekhoorntjes die wel even contact zoeken, totdat blijkt dat we geen eten voor ze hebben. Er is vijver met daarin een paleis op een eiland en een theater op een eiland. Bij dat theater is een terrasje waar we weer plaatsnemen. Ik spot een pauw en Ronnie is prompt een kwartier bezig met foto's maken. Iets verderop staat een aardig gebouw, dat Belvedère heet. Voordat we het park verlaten spotten nog iets anders, een mandarijneend. Sterker nog, wel twaalf mandarijneenden. Terwijl Ronnie alle lenzen uit de fototas heelt, ga ik maar wat anders doen. We kunnen er maar niet achter komen wat er voor belangrijks aan de hand is, maar er staan in de stad op diverse plekken tv-busjes en er is veel politie op de been. Terug in het hotel doen we lekker lui, de benenwagens hebben weer veel kilometers gemaakt. Toch nemen we na het diner buiten nog een kijkje bij het cultuur- en wetenschapspaleis, een opvallende toren vlak naast ons hotel. Daarna weer snel naar binnen, want het is fris en we willen wel slapen.

Dinsdag 23 september

We hebben slecht geslapen, ik maakte Ronnie steeds wakker en daarom maakte Ronnie mij steeds wakker. Bovendien voel je de veren door het bed heen. Maar we moeten toch vroeg op, de rit van een uur of vier gaat vandaag naar Oswięcim, over de hele wereld beter bekend als Auschwitz. Het plan is daar rond de middag aan te komen, naar ons hotel te gaan, daar de spullen achter te laten en naar het concentratiekamp net buiten het dorp te rijden. We kunnen echter nog niet inchecken, dus rijden we dan direct maar naar het kamp. De toegang is gratis, maar tussen 10 en 3 uur zijn we als individuen verplicht om met een gids te gaan en daar betaal je een tientje voor. De eerstvolgende (Engelstalige) rondleiding is om 13.30 uur. Het lijkt ons ook goed om aan de hand van de gids een beter inzicht te krijgen in de geschiedenis van deze plaats.

We starten bij de poort met de bekende woorden 'Arbeit macht frei'. Het Kamp bestond al voor WWII, was toen een basis voor het Poolse leger. De eerste gevangenen waren Polen en Russen. In een van de gebouwen is de eerste expositie direct al getiteld 'extermination', er is geen geleidelijke introductie, we worden direct met de neuzen op de feiten gedrukt. We horen wie hier kwamen, waarom en met hoeveel. Vanuit heel Europa werden slachtoffers hierheen verscheept met wagons, in iedere wagon 80 mannen, vrouwen en kinderen, tot wel zeven of acht dagen zonder eten, drinken of voorzieningen. Behalve 1,1 miljoen joden, werden hier ook politieke gevangenen, homo's en Roma gehuisvest. Er is één urn met daarin het as, het enige wat nog is overgebleven/teruggevonden van al die slachtoffers. We proberen het kamp ook vast te leggen op foto en film, maar dat is lastig als je ook probeert de gids bij te houden. We zien schoenen, koffers, brillen en meer. We horen dat de mensen zelf een treinkaartje moesten kopen zonder te weten waar naartoe. We bezoeken een gereconstrueerde gaskamer en zien de galg waar kampcommandant Rudolf Höss (niet Hess) aan opgehangen is na de oorlog. Het is allemaal niet niks om zo van dichtbij te aanschouwen.

Met de bus rijden we naar Auschwitz II-Birkenau. Dit kamp is nog veel groter, hier werden tot 90.000 mensen in gestopt. En dan werd driekwart van degenen die hier aankwamen direct al doorgesluisd naar de gaskamers die de Nazi's hier hadden gebouwd. Het is allemaal immens groot en veel, verschrikkelijk en niet te bevatten. In de barakken lagen de mensen dicht op elkaar gepakt, drie hoog. De latrines waren drie lange rijen met ronde gaten in het beton, waar men een halve minuut gebruik van mocht maken, twee keer per dag en niet tijdens het werk. Qua eten was het ook erg karig en zeker niet vers. In de winter was het allemaal nog erger, zonder brandstof om de kachels in de barakken te stoken. Buiten is het een en al gras, tussen de nog staande barakken en de ruïnes. Dat gras was er absoluut niet in de oorlog, een overlevende heeft eens gezegd dat als er ook maar één grasspriet te vinden was, dat wel zou worden opgegeten. De Nazi's hadden uitgerekend dat de mensen die niet naar de gaskamers gingen het hier gemiddeld 4 à 5 maanden uit zou houden voor ze zouden omkomen van ziekte, ondervoeding, en andere zaken. Alle lichamen werden verbrand en de as in twee holen vlakbij gaskamer 2 gedumpt en uitgestrooid over het veldje eromheen. Aan het eind van de rondleiding kopen we allebei twee boeken over Auschwitz en gaan we met de bus terug naar het eerste kamp. Daar vinden we een dvd van de BBC, die we ook nog aanschaffen. Terug in het hotel hebben we geen behoefte de stad in te gaan, dus eten we in het hotel.

Woensdag 24 september

Als we wakker worden is het een graad of twee, drie. Anders dan gisteren, toen het bij vlagen flink regende, is het nu stralend weer. Na het ontbijt gaan we andermaal naar het eerste concentratiekamp om de omgeving en de geschiedenis in een rustiger tempo in ons op te nemen. Om half negen is het kamp nog zo goed als verlaten. Voor wie ook van plan is hierheen te komen, het is goed om eerst met een gids een rondleiding te doen, maar dat is erg massaal, neem daarna de tijd om het in alle rust en stilte te bekijken. We lopen nu ook andere gebouwen in, met andere exposities, ook over de bevrijding van het kamp en de Neurenberg trials, waar de oorlogsmisdadigers werden berecht. Ook Birkenau bezoeken we voor de tweede keer. We lopen om een groot deel van het kamp om nog een betere indruk te krijgen van de immense schaal waarop dit alles heeft plaatsgevonden. Hoewel het kamp in 1947 al tot een museum is gemaakt, zijn de meeste van de houten barakken zijn afgebroken, om als bouwmateriaal te dienen in Warschau. Er staan nog wel veel schoorstenen en funderingen. Als een van de laatste dingen staan we stil bij het monument dat achterop het terrein is opgericht. Dan laten we deze onheilsplek achter ons.

Tegen half een rijden we het parkeerterrein af en groeten een stel in een Nederlandse auto. Zij slaan linksaf, onze TomTom geeft rechtsaf aan. Door vele dorpjes en over secundaire wegen komen we eindelijk bij de Tsjechische grens aan. Als je met je ogen knippert mis je het. De weg is nu echter een echte snelweg, waar we 130 mogen rijden. Eindelijk snelheid. We hebben nogal wat kilometers af te leggen, via Brno naar Praag. We zien op een bord dat we een vignet nodig hebben. Ik had me best goed voorbereid op deze vakantie, wat auto- en persoonspapieren betreft, maar dit had ik blijkbaar gemist. We gaan even van de snelweg af, kijken hoeveel tijd het zou kosten om Praag via andere wegen te bereiken. Dat kost twee uur extra, dus dat is wat ons betreft geen optie. Ronnie gaat in een restaurant navragen waar we een vignet kunnen krijgen. Hier spreekt men geen Engels of Duits, maar blijkbaar moeten we op de eerste parkeerplaats van een tankstation aan de snelweg zijn. Via wat omwegen komen we terug op de snelweg en worden net ingehaald door een Nederlandse auto, die ook afslaat naar het tankstation. Het blijken zowaar dezelfde Nederlanders te zijn, die een andere route hebben genomen, met een ouderwetse kaart op schoot. Hoe groot is die kans dat je elkaar dan na een paar uur op exact hetzelfde moment in een ander land weer tegenkomt? We moeten blijkbaar ons vignet halen bij een caravan op de parkeerplaats. Hij kost 15 euro, is tien dagen geldig (wij hebben hem maar voor drie dagen nodig) en moet aan de binnenkant van de voorruit geplakt worden. We groeten het Nederlandse stel, dat onderweg is naar Wenen, nogmaals en gaan dan door.

Wat er met dat geld voor het vignet gebeurt is ons snel duidelijk, om de zoveel kilometer zijn er wegwerkzaamheden en mogen we in plaats van 130 maar 80 rijden. En als de weg omhoog gaat wordt het nog langzamer omdat de vele vrachtwagens de vaart er niet in kunnen houden. We zien diverse al dan niet dikke wagens de vrachtwagens passeren, waarbij ze maar centimeters hebben tussen de vrachtwagens aan de rechterkant en de afzettingen aan de linkerkant. En uiteindelijk zien we ook een bergingswagen die twee auto's op de oplegger heeft. Het schemert al flink als we Praag bereiken. Het is echt een grote stad met veel nieuwbouw en nog meer reclame. Wij moeten naar het centrum, ons hotel ofwel botel heet Albatros en ligt net als ons hotel in Stockholm, in de rivier. Hij is niet zo fraai als die in Stockholm, maar dat is onze zorg niet. Wel hoe we de auto er geparkeerd krijgen. Na enkele zoektochten en pogingen gaan we ergens in de buurt staan, stap ik uit en loop ik naar de receptie van het hotel om te vragen hoe we er met de auto komen. Het is een scherpe bocht vlak voor de brug en je moet het even weten, anders zie je hem over het hoofd. Maar we zijn er. Na het inchecken gaan we de oude stad in om aan het marktplein een restaurant te zoeken. We vinden een tafeltje tegenover het astronomisch uurwerk aan een van de torens. Het plein is afgeladen als het uurwerk om 9 uur gaat spelen. Daarna stroomt het plein weer leeg. Ook wij vertrekken, richting de Karelsbrug. Veel gebouwen zijn mooi verlicht. Zo ook de burcht aan de andere kant van de rivier, die we morgen willen bezoeken. We lopen terug naar onze boot en vallen vlot in slaap.

Donderdag 25 september

De wekker staat op half acht, alsof ik die rond die tijd nog nodig heb. Het weer lijkt voor de verandering tegen te vallen, het is volledig bewolkt. Het is druk in de ontbijtzaal. Blijkbaar logeren hier ook veel sporters uit het buitenland, die hier wel een basketbal- en een badmintontoernooi zullen spelen. Misschien worden hun teams in dit hotel geboekt omdat het goedkoop is. In plaats van het oude centrum in te gaan lopen we de brug over en beklimmen een stel trappen naar een monument of beeld met de naam 'De Metronoom'. Hij lijkt ook te kunnen werken, maar tikt nu in ieder geval niet. Boven op de heuvel staat paviljoen met een mooi uitzicht over de beroemde bruggen van Praag, met als mooiste natuurlijk de Karelsbrug, in de dertiende eeuw gebouwd. Toen kende men ook al het leggen van de eerste steen door een bekend persoon, in dit geval niemand minder dan Karel IV. We bezoeken de Praagse Burcht en de Sint Vituskathedraal en de prachtige tuinen eromheen. Alsof we niet anders gewend zijn, en eigenlijk is dat ook zo, breekt de bewolking open en begint de zo'n te schijnen. Dat maakt het allemaal nog een stuk mooier, de camera's maken overuren. We zoeken een terras voor een kop thee, waarbij het van belang is dat ze een bankpas of credit card accepteren, want we hebben geen Tsjechische kronen opgehaald. We vinden een uitgestorven terras en na enige tijd worden we gespot. We genieten even in alle rust en lopen dan weer via het presidentieel paleis naar beneden, richting de Karelsbrug. Hier is het echt druk. Aan de overkant willen we weer iets eten en drinken op een terras met uitzicht op de brug. Het (wederom verlaten) terras is niet echt wat we zochten, maar de kipsalade smaakt uitstekend. Op een ander terras hebben we wel mooi zicht op de brug.

Ik vind eindelijk het T-shirt waar ik naar op zoek ben, in de juiste maat en Ronnie heeft ontdekt dat hier in Praag ook een Hard Rock Café is, vlakbij het oude plein. En jawel, eindelijk vindt hij de polo die hij voor iemand zou zoeken. In de allerlaatste stad! En hij vindt er tegelijkertijd ook een leuke voor zichzelf. We willen de stad graag van boven bekijken en kopen kaartjes voor de toren met het astronomisch uurwerk aan het grote plein. Op de toren vraagt een Aziatisch meisje of ik een foto van haar wil maken met haar telefoon. Dat doe ik een paar keer, ook als ze terugkomt om een volgende poging omdat de vorige niet goed genoeg was. Tja, zij op de voorgrond, met de torens van de kerk aan de andere kant van het plein tussen de spijlen, dan heb je al snel problemen met belichting. Het helpt ook niet dat zijn de telefoon tot twee keer toe laat vallen. Geeft niet, of ik nog een foto wil maken met haar camera. Ik denk onderhand, zoek iemand om mee op reis te gaan. Ik praat in het Gronings tegen Ronnie en hoor achter me, 'Dat verstaan we niet, hoor'. Jawel, weer Nederlanders, twee oudere mannen deze keer. In de Baltische Staten kwamen we bijna geen Nederlanders tegen, hier word je ermee om de oren geslagen. Zij zijn ook naar Auschwitz geweest en gaan straks nog een tijdje in Dresden spenderen. Weer beneden op het plein luisteren we een tijdje naar een muzikant. Wat nu nog te zien? Er zit hier ook een Madame Tussaud's wassenbeeldenmuseum. Het kost maar zes euro, dus we nemen een kijkje. De standaard beelden van wereldleiders en filmsterren (zelfs E.T.!) vinden we hier, maar ook diverse beroemde maar ons onbekende Tsjechen. De muzikanten (Elvis, Michael Jackson, Mick Jagger) zijn niet erg goed gelukt. En dan zijn we er al doorheen. Een vrij klein museum, dus. We nemen een kopje thee met een bruschetta en bedenken wat we nog meer willen zien. Er komt niets in ons opborrelen, dus lopen we terug naar het hotel om even een paar uurtjes uit te rusten voor de avondsessie.

Het begint al flink te schemeren als we onze eerste plaatjes van de nu verlichte burcht schieten. Door de versnipperende bewolking en de blauwe kleur ziet er sprookjesachtig uit. We nemen nu een iets andere route naar het paviljoen. Het is hier echter al te donker om de bruggen goed te kunnen onderscheiden op de foto. We lopen door naar de burcht, waar we nog wel enkele mooie resultaten behalen. Dan is het hoog tijd voor ons laatste diner in Praag en van de vakantie. Met een lekkere beef tenderloin voor Ronnie een chicken steak voor mij sluiten we drie weken uit eten gaan af. Om even voor tienen lopen we langs het presidentieel paleis, via een andere route naar beneden richting de Karelsbrug. Die komt nog een paar keer op de foto en video alvorens we teruglopen naar ons hotel. We denken vandaag wel twintig kilometer te hebben gelopen, het gemiddelde zal deze vakantie waarschijnlijk ergens rond de tien kilometer per dag liggen. Als je daar niet moe van wordt... Gelukkig kunnen we de slaap prima vatten op de ietwat harde, maar toch comfortabele bedden.

Vrijdag 26 september

We pakken alles voor het laatst in, ontbijten aan boord van Botel Albatros, betalen om 8 uur voor verblijf en parkeren (een stuk goedkoper dan ik vooraf dacht) en zetten in de auto de TomTom aan. Die heeft goed nieuws, Praag uitrijden is sneller dan binnenkomen. Even naar de overkant van de rivier en we zitten al direct op de weg naar Dresden. Het is een verademing om over de grens met Duitsland weer de verkeersborden te kunnen lezen. Al hebben ze niet allemaal goed nieuws. Duitsland staat voor de automobilist bekend om twee dingen: het is het land van de onbegrensde snelheden waarmee je over de snelweg kunt jagen, en het is het land waar je dat juist niet kunt omdat er om de zoveel kilometer weer kilometers en kilometers aan wegwerkzaamheden zijn. Zo ook vandaag. Tussen Dresden en Halle zijn we al een paar keer de klos. De keerzijde van het scheuren door Zuidoost Duitsland is dat de tank een stuk sneller leeg gaat. Een paar dagen geleden leken we de 1000 km op een tank te halen, nu moeten we snel een tankstation hebben anders staan we met 800 km op de teller met een lege tank langs de snelweg. Ik zie er eentje over 5 kilometer, en prompt beginnen er weer wegwerkzaamheden. We moeten naar de kant van de tegenliggers. Gelukkig is men ons goed gezind en hebben ze een doorsteek naar het tankstation aangelegd. We kunnen weer verder jakkeren, zeker met onze nieuwe voorraad bounty's en snickers.

Volgens de planning zijn we rond 15.30 uur in Groningen. Maar we zullen onderweg ook nog wel een keertje willen eten, drinken en de benen strekken. Dus 4 uur ligt meer voor de hand. Dat geeft mij mooi de tijd het reisverslag af te maken, toch handig als je een iPad mee hebt op reis. Thuis hoeven we alleen nog maar de tekst te kopiëren naar de website en de foto's die Ronnie al op een USB-stick heeft overgezet, te uploaden. En dan te bedenken dat we daarvoor in Australië enkele uren per keer in internetcafé's aan de slag moesten. Tegen half een stoppen we op een Rasthof voor een broodje en koffie en thee. Ik vind nog een grappig artikel dat iets met golf te maken heeft, eens kijken wie ik daarmee kan verrassen. Nog exact drie uur te gaan, zegt de TomTom. En zelfs op deze laatste dag komt de zon ons vergezellen. Van de afgelopen drie weken hebben we slechts een dag of drie een lange broek en lange mouwen hoeven dragen. Niet slecht in september. Ondertussen komen we in het derde standaard verkeersonderdeel in Duitsland: Stau! Nu we erover nadenken, pas de eerste echte file tijdens deze vakantie, een wonder. Geen idee wat er aan de hand is, maar ineens staan we stil. Er hangen spandoeken aan de viaducten met de tekst 'Unfall, pass auf!' maar die hangen er mogelijk al veel langer. Dan blijken we weer terug te komen bij een van de andere basisprincipes: wegwerkzaamheden. In het laatste stuk van de rit regent het ook nog af en toe, en zien we nog een paar keer wegwerkzaamheden. De Tsjechen hebben goed afgekeken van de Duitsers. Maar uiteindelijk komen we toch om even voor half vijf weer in Groningen aan, we hebben in totaal iets meer dan 5000 kilometer met de auto afgelegd en nog een paar honderd met de boot.

Nu nog kijken wat ik met dat autostuurslot aan moet, dat ik uit voorzorg en op grond van vooroordelen speciaal voor onze reis door Oost Europa had aangeschaft. Die bleek niet nodig (nu stonden we in Sint Petersburg ook wel erg veilig achter het hek van het Briste consulaat, maar toch). Iets voor op Marktplaats voor de volgende Oosteuropavaarder met dezelfde vooroordelen?