On the border
Door: Ronnie en Eric
Blijf op de hoogte en volg Ronnie en Eric
23 Januari 2020 | Mexico, Mexico-stad
On the border
Vrijdag 29/11
We vertrekken om 5 uur uit Flores, lopend met onze bepakking (gelukkig niet de zware koffers) over straat, de brug over het eiland af, op zoek naar de bus. Die staat een klein beetje verdekt opgesteld, maar Maartje weet hem toch te vinden. Onderweg begint het te regenen, maar daar hebben we in de bus geen last van, de meesten hebben toch nog wat slaap in te halen. Omdat we zo vroeg zijn, kunnen we om 6.30 uur zo ongeveer als eersten een bezoek brengen aan Tikal. Het is gelukkig weer droog. We hebben goede schoenen aan, want we mogen weer tempels beklimmen. Bij de ingang zijn ook plattegronden te koop, die blijven in onze rugzakken dan wel niet helemaal perfect en ongeschonden, het is toch goed om iets dergelijks bij de hand te hebben.
Onze gids voor vandaag heet Samuel, hij vertelt ons dat hier 4000 gebouwen van kalksteen hebben gestaan, dat in 909 na Christus gestopt is met de bouw en dat het complex vanaf 950 in verval is geraakt. Hij heeft nog veel meer cijfers en andere informatie voor ons, ook over het heden. Zo is 63% van de bevolking van Guatemala Maya, en krijgt ieder kind drie jaar lagere school en dan houdt het wel zo'n beetje op. Hijzelf had mazzel, kreeg de kans via een Amerikaans gezin om verder te leren en heeft ook gereisd. Terug naar de geschiedenis: in 1848 werden stenen muren, die boven de bomen uitstaken gerapporteerd aan de overheid, maar het duurde nog tot 1854 voordat archeologen eropaf kwamen. Inmiddels is een deel zichtbaar gemaakt, maar zijn er ook nog veel constructies die niet meer lijken dan heuveltjes in het landschap. Archeologen zetten nu ook niet meer in om alles opnieuw op te bouwen, in elkaar te zetten.
We hebben ons ingesmeerd met sunscreen en een halfuur later met Deet. Het is erg warm en al snel zijn onze shirts (het mijne in ieder geval) doorweekt van het zweet. Via houten trappen beklimmen we een van de tempels, tot we over de bomen heen kunnen kijken en de toppen van andere tempels tussen het groen kunnen zien. Met dit prachtige uitzicht genieten we van ons ontbijt. Nadat Samuel al zijn kennis aan ons heeft overgedragen, krijgen we vanaf half tien vrij om zelf rond te lopen. Vanaf een andere tempel hebben we ook goed zicht en daar maken we als groep veel foto's van elkaar en wordt ook lekker geouwehoerd. We hebben nog een uur, want om 10.30 uur moeten we weer verzamelen bij de bus. En we hebben ook nog even tijd nodig om T-shirts en piramides te kopen. Gelukkig slagen we daarin, en zelfs met nog een klein beetje korting.
Om 11 uur vertrekken vanuit Tikal. Het eerste deel van de trip, dat zo'n 2,5 uur duurt, hebben we een goede weg, dan volgt nog 2 uur over een slechte weg. Onderweg genieten Ronnie en ik tijdens de lunch aan het Petén Itza meer van een aardbeienmilkshake, en omdat ik die zo lekker vind, neem ik er nog eentje. Om de Guatemalteekse grens over te steken betalen we 10 Quetzal per persoon. Deze grensovergang is een interessante, want in een klein dorp gaan de koffers en alle andere zaken uit de bus en worden op een boot geladen. Onze chauffeur Roberto blijft alleen met de bus achter. We nemen afscheid van hem en bedanken hem voor zijn goede werk. In drie boten varen de rivier, de Rio Usumacinta op, twee boten voor de 21 passagiers en een voor de bagage. Het is enigszins donker bij aankomst in ons nieuwe verblijf voor een nacht, een ecolodge met de naam Escudo Jaguar, die wordt gerund door tien lokale personen. We bestellen avondeten en gaan dan eerst de spullen naar de kamers brengen en douchen. Om 7 uur zijn we terug voor het diner aan twee tafels. Er schijnt een zwembad te zijn, maar de animo is nihil. Iedereen zoekt na het eten zijn kamer weer op en tussen 20.30 en 21.00 uur vallen we in een diepe, diepe slaap.
Zaterdag 30/11
De koffers hebben we nog even niet nodig, na het ontbijt slaan we die op in Gerda's kamer. Met twee bootjes gaan we de Usamacinta rivier tussen Guatemala en Mexico op, ongeveer 20 minuten naar Yaxchilán. Officieel zijn we al wel uit Guatemala vertrokken, maar nog niet geregistreerd in Mexico. Na 20 minuten varen door een ietwat mistige jungle komen we aan bij een archeologisch park met de naam Yaxchilán. We zijn erg vroeg, er is verder niemand, ook de parkbeheerder niet. Maar we hebben al betaald. Deze keer gaan we zonder gids op pad. Een van de eerste gebouwen die we zien en ingaan heet het Labyrint. Om onze weg in dit indoor doolhof te vinden hebben we zaklampjes mee. We moeten stil zijn want er hangen hierbinnen vleermuizen rond. Maar dat gaat natuurlijk fout, een vleermuis vliegt langs enkele groepsleden, er wordt geschrokken gegild, daarom wordt weer gelachen en zo vliegen er nog meer vleermuizen vlak langs ons, wat weer voor nog meer schrikgeluiden zorgt. Voor mij is dat wel leuk, ik leg het namelijk allemaal vast op video. We verspreiden ons wat. Het complex kent een grote en een kleine acropolis, en terwijl we die bewonderen horen we howler monkeys of te wel brulapen. Ik vraag enkelen af en toe even stil te zijn, zodat ik de junglegeluiden op kan nemen. Dat is straks fijner in de film dan gezellig geklets over koetjes, kalfjes en keukengerei of wat er dan ook maar ter sprake komt wat helemaal niets met de Maya geschiedenis van doen heeft. Ook zonder gids kunnen we aan informatie komen. De informatiebordjes zijn in het Engels en het Spaans en daarnaast ook in een van de andere talen die hier worden gesproken.
We keren terug naar het hotel aan het water, de zon schijnt nu, maar vanwege de snelheid van de bootjes is het net als op de heenreis aangenaam koel. Ik zit in de eerste boot, de tweede laat een tijdje op zich wachten, maar de passagiers op die boot hebben dan ook een grote groep witte vogels gezien, en een krokodil. We eten onze vooraf bestelde lunch en worden dan in onze nieuwe bus door onze nieuwe chauffeur Alfonso naar de immigratiedienst gereden. Hier is het een kwestie van in de rij gaan staan en wachten tot je een paar stempels in je paspoort krijgt. Zijn we toch eindelijk legaal terug in Mexico. Door jungle en langs open velden rijden we richting hotel La Aldea de Hala. Daar zijn we nog niet zomaar, want door het landschap loopt geen rechte weg. Als de avond begint te vallen en het schemert rijden we het terrein van het hotel op. Het zwembad van het hotel heeft een zogenaamde infinity pool, maar die kijkt uit op de parkeerplaats. Toch weten we niet hoe snel we het we water in moeten. Dat water blijkt in eerste instantie erg fris, maar eenmaal erin valt het weer mee. Leo, Yvonne, Peter en Bernard zijn ook van de partij. Maartje twijfelt nog, denkt de jacuzzi te kunnen gebruiken, maar dat water is pas echt koud. Dus vergezelt ze ons in het zwembad. Om een uur of acht verzamelen de meesten van ons voor het avondeten.
Zondag 1/12
Ons hotel ligt gemakkelijk tussen de plaats Palenque en de archeologische site met dezelfde naam, die we zelf zonder gids bekijken. Wat je heden ten dage kunt zien zijn 14 tempels, en nog tien andere groepen gebouwen en het Juego de Pelota, 'het speelveld van het balspel'. We beklimmen drie tempels. Deze vakantie is of erg goed voor onze conditie, of heel slecht voor onze knieën, of beide. Boven zijn weer mooie details te vinden, zoals reliëfs. En tot slot is er het palacio in het midden. Dan verzamelen we ons en langs een watervalletje dalen we al wandelend af naar het museum, waar de sarcofaag van de toenmalige heerser Pakal ligt. Dr. Alberto Ruz L'huillier heeft de tombe in 1954 ontdekt na vier jaar zoeken. Hij lag dan ook 25 meter onder de vloer van de tempel.
Om weer een beetje op te frissen van de hitte in de jungle gaan we zwemmen bij een waterval met de naam Cascada Roberto Barrias, in het autonome gebied van de Zapatisten, die niets met de landelijke autoriteiten te maken willen hebben. Na diverse conflicten worden ze gedoogd. De oorspronkelijke bestemming van onze zwempartij is volgens de planning van Djoser Agua Azul, maar die is veel toeristischer dan waar we nu zijn. Het is hier dan ook niet druk, slechts een handjevol (of twee) anderen komen hier ook verkoeling zoeken.
We kunnen kiezen uit vier verschillende poelen. Het water, waarin ik visjes zie zwemmen, lijkt eerst koud, maar is al binnen enkele seconden lekker fris. Er hangen touwen in en boven het water voor ieders veiligheid. Iemand wijst me een aap in een boom aan. Boven de tweede poel hangt een boom waar ik vanaf kan duiken, en we kunnen in de derde poel tegen de waterval aan liggen voor een koele massage. In laatste poel zwem ik naar de waterval en zie iets wat op een natuurlijke glijbaan lijkt, maar ik weet niet waar we langs moeten om de bovenkant te bereiken en of er aan het eind van de glijbaan rotsen onder het water liggen. Als we zijn uitgezwommen en omgekleed horen we dat Maartje naar ons op zoek is om van die glijbaan te gaan. Maar om nog een keer de zwemkleding aan te trekken. Zij vermaakt zich er in ieder geval even mee.
Na een korte rit naar de supermarkt om proviand voor morgenvroeg in te slaan, zijn we weer vrij om te dutten, ons reisverslag live te zetten, de weggebrachte was weer op te halen en tegen half acht te gaan eten. Zes personen uit de groep hebben zich aangemeld voor een oud ritueel in een zweethok. Het heet Temazcal, niet te verwarren met Mezcal. Volgens de aankondiging is het een 'prehispanic ceremonial steam bath generated by pouring an infusion of medicinal herbs over volcanic stones warming in fire made of wood.' Wat wij zien als de deelnemers weer naar buiten komen is een partij vuurrode hoofden. Ze vonden het leuk en interessant, maar vooral heet.
Maandag 2/12
De airco in de kamer staat op een frisse 26 graden. We staan om 5 uur op en zetten onze koffers voor 5.40 uur buiten de huisjes. De bedoeling is om om 6 uur te vertrekken maar alle koffers zijn er nog niet. Van het hotel wil men ook eerst alle handdoeken hebben geteld, voordat we weg mogen. Dit zal te maken hebben met de vorige dag, toen diverse leden van de groep een handdoek van het hotel mee hadden genomen voor bij het zwemmen. Om 6.30 uur kunnen we alsnog vertrekken. We rijden de supermarkt weer voorbij en zien dat ze hier snel kunnen werken: waar gisteren nog parkeerplaats was, is nu al het asfalt verwijderd. We verlaten de staat Chiapas met de groet 'Feliz viaje, pronto retorno' en rijden de volgende staat Campeche binnen. Mexico is net als zijn al dan niet geliefde noorderbuur een 'Verenigde staten van...' en telt er 31, plus Mexico City. Voor diverse leden van de groep is de koffiestop in Escarcega bijzonder welkom. Ik kies voor een hete chocolademelk, die het echter niet haalt bij het heerlijke kopje in San Pedro aan het meer Atitlán. Dan is het 3,5 à 4 uur rijden tot de lunch. Net na 11 uur zie ik op de landkaart op mijn telefoon dat we op ieder moment de Golf van Mexico moeten bereiken. We kijken prompt naar buiten en zien inderdaad de Golf. De weg gaat over in een autopista, een snelweg. Hier mogen we 90 km per uur. Dat moet wel enig verschil maken, al weet ik niet hoe hard Alfonso tot nu toe heeft gereden.
De belangrijkste maaltijd in Mexico is de lunch, la comida genoemd. Vandaag hebben we een speciale lunch, een soort van slow cooking onder de grond. De bestelling is in de bus al opgenomen: kip, varken, beide, of vegetarisch. We nemen plaats aan twee lange tafels, maar lopen dan even naar buiten, waar de bak met vlees en andere etenswaren met grote belangstelling weer uit de grond wordt opgediept. En dan moet het hoogtepunt nog komen (los van het eten zelf, natuurlijk). Vlak voor we weggaan wordt La Cucaracha gespeeld en staat een man op een tafeltje in allemaal kleine glaasjes tequila, koffielikeur en een piepklein beetje water te gieten. Vervolgens zet hij iemand een sombrero op, slaat het glaasje drie keer op tafel en geeft het dan aan die persoon en die mag het achterover gieten. Ik sla even over, kan niet filmen met drank op.
Na de lunch is het nog een kwartier naar de archeologische site Uxmal. In vergelijking met de andere sites is deze een stuk duurder en drukker. Toch valt er eerst nog om de andere toeristen heen te werken. De eerste tempel is ellipsvormig, en dat is een bijzonderheid, dat hebben we nog niet eerder gezien. De tempel zou volgens de legende door een dwerg in een nacht zijn gebouwd. We worden even afgeleid door een leguaan, maar vervolgen dan onze weg naar het nonnenklooster. Hier komen we enkele dames tegen die voor iedere steen even moeten poseren. Ook horen we meer geluiden van andere groepen. Ronnie en ik zonderen ons af en toe even af om wat meer natuurgeluiden op te nemen, zodat de film straks niet volstaat met vervelend geluid. Dat komt komen we verderop wel tegen, groepen die met of zonder gids zijn en bijvoorbeeld heel hard lachen. Ronnie moet wat energie (en frustratie vanwege het gekwek) kwijt en rent de trappen van de grote piramide twee keer op en neer. We beklimmen het huis van de gouverneur en ook hier zijn de andere toeristen bijzonder storend bezig. Geniet nu eens van de bijzondere plek waar je bent, en belangrijker, zorgt dat anderen er ook van kunnen genieten. Te laat, het is bijna vijf uur en de medewerkers komen ons van het terrein afhalen.
Chauffeur Alfonso heeft nog een uur nodig om de bus naar Mérida te rijden. Het is de hoofdstad van de staat Yucatán en is 300 jaar in Spaanse handen geweest. Zoals gebruikelijk staat de grote kathedraal (waarvan de fundamenten gebouwd zijn van Maya-tempels) aan de Plaza Grande, ofwel de zocalo. Daarnaast staat het regeringsgebouw met muurschilderingen. Nadat we ons hebben geïnstalleerd in het weer prachtig centraal gelegen hotel, eten we met een groepje in restaurant Amaro en verlaten de livemuziek aldaar om te gaan kijken bij het folkloristisch dansspektakel, dat iedere maandag plaatsvindt. Vervolgens zoeken we een barretje op en belanden in Pancho's, dat vernoemd is naar Pancho Villa. Zijn portret en andere bestrijken grote delen van het pand. Nadat we onze drankjes hebben betaald zoeken we ons bed op, het is inmiddels al veel later dan we de afgelopen weken gewend zijn.
The last resort
Dinsdag 3/12
In Merida kun je free walking tours doen vanaf 9.30 uur, je moet dan aanwezig zijn om 9.15 uur om je te registreren. Aan de zocalo is een boekhandel met de naam Dante, die boeken heeft over de Maya's. Verder kun je vanuit hier naar de kust in het noorden, of naar cenotes, van die grote gaten in de grond die diep zijn en met water gevuld. Ook kunnen we naar een oude spoorweg waar wagons door paarden worden voortgetrokken. Ronnie en ik doen van dit alles helemaal niets. Wij slapen uit, jawel. Aardig uitgerust lopen we het restaurant tegenover ons hotel binnen en schuiven aan bij Ted en Gloria voor het ontbijt. Een dame achter mij is druk bezig tortilla's te maken, iets waar ze de hele dag tot drie uur mee bezig is. We zijn blij verrast als Gloria na het eten vertelt dat ze de hele rekening heeft betaald. Wat aardig, bedankt Gloria! Voor de mooie foto's, zegt ze. Zij gaan met de Turibus de stad doorkruisen, terwijl wij richting de Paseo de Montejo lopen. Montejo was de stichter van de stad en de Paseo die naar hem is vernoemd is een soort Champs-elyssee, een brede boulevard met fraaie en dure gebouwen. Aan het eind ervan staat een mooi monument ter ere van een aantal momenten in de Mexicaanse geschiedenis. Daar zien we ineens Ted en Gloria bovenin een Turibus, en we zwaaien naar elkaar. Op de terugweg, halverwege de Paseo, komt er vanuit een zijstraat opnieuw een Turibus aan en jawel, daar zien we Ted en Gloria alweer. Terug bij het begin van de boulevard genieten we van een cheesecake met een aardbeientopping en een kop koffie en thee. Net als op andere plekken in de stad, zoals de zocalo, is hier gratis wifi op straat. We zijn niet meer op het platteland, zoals de afgelopen weken. Dat heeft zijn voordelen, maar qua charme gaan we er wel iets op achteruit, vind ik.
Een van de dingen waar Mérida bekend om is, is de hangmat. Wij gaan op zoek naar een mooi exemplaar en komen uit bij een winkeltje waar een van de verkopers, een ouder en gedrongen mannetje ons alles uitlegt over een, drie en vijf keer geweven hangmatten. Hij laat een goedkope witte hangmat zien, laat mij plaatsnemen in een eenpersoons hangmat en geeft dan aan dat een 'doble' veel ruimer is en je er schuin in kunt liggen. Hij demonstreert de sterkte van het touw als hij erin gaat zitten en Ronnie en mij vraagt om naast hem te gaan zitten. Echt sterk spul! Hij heeft ons overtuigd, we nemen er allebei eentje. Hij noemt een prijs voor een enkele, maar omdat we er twee nemen maakt hij er een mooi prijsje van, dat hij op een papiertje schrijft. Ronnie neemt zijn papiertje en zijn pen over en schrijft een lager bedrag op. De man grijpt theatraal naar zijn hart en daar lachen we met z'n allen om. Met zijn laatste voorstel zijn we het eens, zeker omdat er al 50 euro per hangmat van de originele prijs is afgegaan. Iets verderop nemen we een drankje en daar treffen we een Duits koppel dat ons in het winkeltje had gezien. Ze vragen of we de hangmatten hebben gekocht en kunnen ons verzekeren dat we goed spul hebben en een goede prijs hebben gekregen, omdat zij eerder het proces van het maken van deze hangmatten hebben gezien.
Terug in het hotel gaan we even naar het zwembadje. Het water is erg koud en na een korte tijd klim ik er weer uit. Ronnie heeft dan alleen zijn voeten in het water gehad. Peter komt later ook langs en probeert het ook even. Als we weer enigszins zijn uitgerust, lopen we met z'n vijven richting de zocalo om een restaurant op te zoeken. Aan het plein zelf vinden we er niet direct eentje, maar in een straat vlakbij wel. We kunnen boven zitten en bestellen drinken en eten. Nu komen we er pas achter hoeveel lawaai er is, bussen en andere wagens razen voorbij de open voorkant van het restaurant, of staan stil om ander verkeer voor te laten. Niet de handigste keuze dus, naar het eten is gelukkig wel goed.
Woensdag 4/12
Alle koffers worden naar beneden gebracht, door onszelf of door dragers, en om 6 uur vertrekken we naar Chichén Itzá. Weer zo'n typische vroege dag, maar Alfonso zegt dat alle groepen vanuit Cancún om 10 uur arriveren, dus het is zaak om op tijd te zijn. De prijzen zijn net als eergisteren een stuk hoger dan eerder, voor een kaartje betalen we nu omgerekend ongeveer 25 euro. Voor laatste keer betaal ik 45 peso’s extra voor de video, mijns inziens volledig onnodig omdat iedere gek met een telefoon of een beetje fotocamera videobeelden kan maken. Misschien bedenkt men dat nog een keer hier in Mexico. Enfin, zoveel geld is dat ook weer niet, slechts 2,25 euro. Maar toch... Wie ook op tijd proberen te zijn, zijn de legio verkopers, die hun stalletjes dagelijks vol zetten met koopwaar die ze hier iedere keer weer heen slepen. Een heel aardige verkoper ziet mij een video schieten en wacht netjes buiten beeld tot ik klaar ben. Ik bedank hem ervoor.
Het is leuk om te zien hoe iedereen binnen onze groep zo'n site bekijkt als we geen gids bij ons hebben. Ronnie en ik willen alles zien en zo mooi mogelijk vastleggen. Truus, Janna en Marjan pakken als vroegere onderwijzeressen een boekje bij met alle details over geschiedenis en architectuur. Anderen lopen gewoon heerlijk relaxt rond te kijken en een beetje te kletsen. We hebben echt mazzel dat we zo vroeg zijn want er duiken nog maar weinig mensen op ons beeldmateriaal. Wel beginnen we ons wat te ergeren aan hoe men hier met de verkoopstalletjes de echte attractie, namelijk een van de grootste histories en mysteries, die van de Maya, aan het overwoekeren is. Overal hoor je die stomme fluitjes en dat nep-jaguargeluid terug. Zeker als we een uitsapje maken naar een van de cenotes op dit terrein. Dat is een sink hole, een groot gat in de grond, dat heel lang geleden misschien door uit de ruimte vallend materiaal is ontstaan. Tussen de piramide en deze cenote staan echt alleen maar stalletjes aan beide kanten van het pad. Een jongetje heeft ook zo'n jaguardingetje gekregen en is daar nu zo vervelend mee bezig dat ik bijna zin krijg hem in die cenote te mieteren. Gelukkig worden we afgeleid door een leguaan, die de mensen probeert te ontvluchten, wat hem gelukkig lukt. Ook op deze site is er een bal speelveld, een hele grote, met aan weerszijden verticale wanden. Hoe iemand daar een rubber bal van 7 kilo door een stenen ring op enkele meters hoogte zou moeten krijgen is ons niet duidelijk.
We hebben ons iets verkeken in de tijd, 3,5 uur lijkt best veel om zo'n site te bekijken, maar we hebben een deel helemaal nog niet gezien. Daar lopen we dus nog snel naartoe. Het is de moeite waard, hier staan weer andere gebouwen, een soort van sterrenwacht en Akab Dzib, het huis van de administrateur van Chichén Itzá. Met de drie gezusters uit Zuidhorn op onze hielen spoeden we ons richting de uitgang, ons langs de enorme massa's nieuwe binnenkomers wurmend. We rijden een stukje naar een andere cenote, eentje waar bijna niemand anders aanwezig is, om te zwemmen. Het water is hier een stuk schoner dan in de cenote van Chichén Itzá en hoewel het ons koud lijkt, is het water heerlijk. We krijgen zwemvesten mee, maar Maartje zegt dat degene die ze uitdeelt heeft gezegd dat ze optioneel zijn. Ik duik zonder zwemvest van een platformpje het water in, maar word al snel teruggeroepen door een opzichter, zeg maar de badmeester. Zo optioneel zijn die zwemvesten dus ook weer niet. Terwijl wij zwemmen zit Mary op het platformpje te puzzelen. Bernard vindt dit leuk een mooi plekje om vanuit het water zijn zangkunsten te laten horen (en die heeft hij), iets wat gelukkig door Ronnie op zijn onderwatercamera wordt vastgelegd. Na enige tijd moeten we er weer uit, kleden we ons om en rijden we het laatste stuk naar ons laatste hotel. We gaan de autopista op, en Alfonso moet tol betalen. Het zijn lange rechte wegen naar Cancún en Playa del Carmen en het is voor Alfonso een saaie rit. Het duurt drie uur maar als we daar aankomen is het vier uur later. Dat komt omdat men hier aan de kust eeuwig de zomertijd heeft. Ik ben helemaal voor, dat zouden we thuis ook moeten hebben.
Bijna 4000 km hebben we gereden. We zijn begonnen in Mexico City, hebben Guatemala doorkruist en een piepklein stukje van Honduras. Van de Golf van Mexico zijn we nu aan de Caribische kust. Het is hier weer drukker. Het moet ooit een vissersdorpje zijn geweest, maar dat is heel lang geleden. Tegenwoordig is het een grote poppenkast, een pretpark aan het strand, waar alle bars in één lange boulevard tegen elkaar opbieden qua muziek. De een nog harder dan de andere. Wij spreken met een man of negen af om een eettent te zoeken. Aan het strand vinden we Inti Beach, hier nemen ze service erg serieus. Direct worden banken en tafeltjes in een U-vorm gezet zodat we allemaal naar het water kunnen kijken. Het is erg gezellig, en het eten is uitstekend, zij het wel weer wat duurder dan we gewend zijn. En de fooi hebben ze alvast op de rekening gezet. Die komt bij ons uit op zo'n 13%, maar als we de service echt goed vinden, mogen we ook 20% geven en als echt heel, heel, heel erg tevreden zijn (en compleet mesjogge) 25%. We wandelen door de drukke straat terug naar onze hacienda en zoeken het bed op. Ik werk de speech voor Maartje nog een beetje bij en doe dan het licht uit.
Donderdag 5/12
Een vrije dag, en niet minder belangrijk, de laatste dag voordat we terugvliegen. Dus een beetje relaxen aan het strand zou mooi zijn, of snorkelen. Ric en Aad hebben gisteravond bij de receptionist geïnformeerd naar snorkelopties en een ervan is bij het eiland Cozumel, een trip van vier uur met meerdere stops om te snorkelen, plus een lunch op het strand. Dat klinkt goed, dan zijn we om 14.00 uur terug en hebben we nog de hele middag om aan het strand door te brengen. Wat een relaxte dag. Nee, nee, nee, zegt de receptionist, we moeten eerst nog naar het eiland toe, met de ferry en die tijd rekent hij niet mee. Dat geldt dus ook voor de terugreis. Daarmee zijn we op zijn vroegst om 16.00 uur terug. We willen nog een beetje tijd overhouden, want Maartje heeft gevraagd om gezamenlijk ons laatste avondmaal te eten. Maar zover zijn we nog niet. De receptionist moet eerst een aanbetaling hebben, en een foto van ons nemen zodat Angel, zijn contactpersoon bij Señor Frogs bij de haven ons weet te vinden. We krijgen ook een foto van Angel. We gaan op weg, gelukkig is het erg dichtbij, anderhalve blok van ons hotel. Maar ik moet nog heel even terug, want ik ben het rekeningetje vergeten. Dan alsnog naar Señor Frogs. Angel en wij treffen elkaar, we betalen de rest en krijgen stickertjes op de borst en verdere instructies voor als we op het eiland aankomen. Daar moeten we namelijk nog naar het hoofdkantoor van hun bedrijfje. Het hoofdkantoor is een klein gebouwtje waar redelijk wat mensen voor en in staan. Maar ook daar lukt het om contact te leggen en dan moeten we, samen met nog vier anderen even wachten tot er twee auto's komen voorrijden. Na nog een halfuur rijden later arriveren we bij ons jacht. Meer kunnen er niet op.
We varen een eind, terwijl de kapitein ons instructies geeft over signalen die we moeten geven voor als het goed gaat (vuist op het hoofd, niet duim omhoog, want dat is het teken om naar boven te gaan), of juist niet, enz. Ook zegt hij iets over fooi, aan het eind van de tocht. We varen een stuk en dan kunnen we eindelijk het water in. Terwijl ik net onder wat ben, meen ik een zeekomkommer te zien, maar een van de duikers die ons begeleidt, is te ver weg om te vragen. We moeten dicht bij hem blijven. Hij heeft flippers, wij niet. Op zich een beetje jammer, want zo kun je moeilijker een stuk naar beneden om dichterbij het koraal te komen. Dit koraal maakt onderdeel uit van het mesoamerikaanse rif, wat na the Great Barrier Reef aan de oostkust van Australië het grootste aaneengesloten koraalrif ter wereld is. Maar net als op veel plekken in de wereld hebben ook hier de opwarming van de aarde en toeristen als wij aan het koraal al een gevoelige slag uitgedeeld, zo levendig en prachtig gekleurd als vorig jaar bij Madagaskar is het hier niet meer. Er zijn wel veel vissen van diverse formaten en in vele kleuren, gek genoeg vooral als de andere gids foto's van de snorkelaars maakt. Zijn geheim? Visvoer. We worden weer naar de boot gedirigeerd en varen naar snorkelplekken 2 en 3. Opnieuw zien we vissen, ook weer iets grotere die zo tussen ons door zwemmen. Op het eind is er nog weinig koraal te zien, maar gelukkig zijn er nog vissen. Terug in de boot worden we naar het strand gevaren, waar de bemanning in lunch van guacemole en watermeloen voor ons heeft bereid. Lekker, en bijna helemaal op als we terugvaren naar de jachthaven. Aanleggen doet de kapitein pas als de fooien zijn gegeven en hij ons nog een voorstel doet voor een restaurant. Eenmaal in de auto geven we bij de chauffeur aan dat wij niet naar dat restaurant willen, maar naar de haven, om de ferry van 16.00 uur te halen. Met enige tegenzin doet hij dat en we zijn blij dat het hem lukt op tijd te zijn. We stappen als laatsten aan boord en varen langs de grote cruiseschepen terug naar Playa del Carmen. We pakken nog net een optreden van mooi geklede en geschminkte dansers mee en stappen dan snel onder de douche om fris en fruitig bij strandrestaurant Inti aan te schuiven.
Ik vraag aan de obers of de muziek op een bepaald moment iets zachter mag omdat we een speech hebben voor onze reisbegeleidster. Maartje zelf begint al snel met een toost bij het eerste drankje dat we bestellen, dus lijkt me dat het beste moment om mijn speech te houden. Ik steek een beetje de draak met de andere reizigers en ook met haar, maar de kern van de zaak is toch dat ze het heel goed heeft gedaan en dat we hopen dat ze op haar volgende reis, naar Costa Rica, net zo'n geweldige groep heeft als wij zijn geweest. Ze krijgt namens ons allen een fraai gevormde en goedgevulde fooienpot. Voor, tijdens en na het eten kletsen we in verschillende groepjes, iets wat ik misschien eerder in de reis wat uitvoeriger had kunnen doen. Maar over het algemeen denk ik dat we ons niet echt hebben afgezonderd, behalve als het om videobeelden ging met mooie achtergrondgeluiden. Dat blijft altijd een beetje een moeilijk punt. We nemen afscheid van Leo en Yvonne, waarvan ik in de speech heb gezegd dat ze zich afvroegen wat ze in hemelsnaam nog vier dagen in Playa del Carmen zouden moeten doen, maar die redden en vermaken zich echt wel. Het was een top avond, zoals dat bij de laatste avonden op Djoserreizen vaker het geval is. Het was erg leuk, maar na 3,5 weken reizen is het ook niet erg om weer naar huis te gaan.
Vrijdag 6/12
Voor de laatste keer pakken we de tassen in en brengen die naar de receptie. Daar zijn ook al enkele anderen van de groep aanwezig. Ted en Gloria zijn zelfs nog even aan het ontbijten bij Mr. Dog, het restaurant bij het hotel. We nemen nogmaals afscheid van Bernard, die later vandaag van Cancun via Mexico City naar Schiphol vliegt. Ted en Gloria vliegen via Dallas, maar hun vlucht vertrekt vlak na de onze, dus zitten zij gewoon met ons in de bus naar het vliegveld. Helemaal achterin, dat dan weer wel. De busreis duurt maar een klein uurtje en brengt ons langs alles wat we de afgelopen drie weken niet hebben gezien, enorme resorts en golfbanen, alles weggestopt achter dure gevels met glimmende namen. Het heet hier niet voor niets de Riviera Maya. Geef mij maar de andere kant van Midden-Amerika. Bij de kiosk van United Airlines printen we zelf de boardingpass en bagagelabels en helpen anderen daarbij. Bij het inchecken blijkt mijn tas vier kilo zwaarder, nu 20 kilo. Die van Ronnie gaat zelfs net even over het maximum toegestane gewicht van 23 kilo heen, maar wordt gewoon verwerkt. We halen een ontbijtje en koffie en thee en wachten tot we aan boord mogen. De vlucht naar Houston duurt net lang genoeg om de film Astra met Brad Pitt te zien. De aftiteling is net klaar als de wielen het asfalt raken.
We hebben nu nog ongeveer 3,5 uur voordat onze volgende vlucht vertrekt. We zijn hier wel eens traag door de hele molen gehaald, maar vandaag zit echt alles mee: er zijn zo goed als geen rijen bij de immigratiedienst, de vragen zijn kort en alles wordt snel afgehandeld en ook de rugzakken worden vlot verwerkt. Er wordt alleen even in mijn rugzak gekeken naar een houten piramide die ik bij Tikal heb gekocht. Maar ook dat is in orde. Nu hebben we echt nog alle tijd van de wereld. Nog meer koffie en thee en kletsen en rondkijken en dan is het eindelijk zo ver, we mogen aan boord. De piloot vertelt dat de vlucht 8,5 uur gaat duren, ook alweer sneller dan verwacht. Het enige wat de reis echt helemaal perfect zou maken, is slaap. Maar dat is vergeefse hoop. Ronnie heeft zijn laptop nog om foto's bij te werken, ik schrijf een beetje aan het reisverslag maar ben eigenlijk te moe, en hou het maar op een paar films, te beginnen met Toy Story 4. Sommige sequels hadden nooit gemaakt moeten worden (Indiana Jones had bij 3 moeten stoppen bijvoorbeeld), maar Pixar is het nog steeds niet verleerd, de verhalen en de humor blijven van een hoge kwaliteit. Dan nog een actiefilm en zo kruipt de tijd voorbij en het vliegtuig richting onze thuisluchthaven.
Zaterdag 7/12
Als de landing wordt ingezet horen we de weersomstandigheden vanuit de cockpit, heel anders dan de afgelopen weken, een stuk kouder en natter. Na de paspoortcontrole halen we de bagage op en nemen we afscheid van iedereen. De groepsapp - die inmiddels is hernoemd tot Waar is Aad?! - blijft nog wel een tijdje bestaan en er zullen nog wel flink wat foto's worden uitgewisseld. Een shuttlebus van Van der Valk brengt ons bij mijn auto, die we om beurten besturen. We zijn te moe om dat in een keer te doen. Gelukkig halen we heelhuids de eindstreep, waar zowel onze ouders als mijn buren op de (volledig van onkruid ontdane) oprit staan. We drinken nog een kopje en vertrekt iedereen en rest mij niets dan aan de was en andere alledaagse te beginnen. De vakantie is duidelijk voorbij...
Hartelijk dank aan alle medereizigers: in volgorde van voor naar achter in de bus:
Ronald en Simone, Maartje, Ric en (waar is) Aad, Gerda, Mary, Peter, Leo en Yvonne, Dick en Irma, Truus, Marjan en Janna, Bernard, Charles en Ted en Gloria. Hasta luego!
Afscheids speech Maartje
De traditie bij Djoserreizen wil dat we aan het eind van de reis de reisbegeleider of reisbegeleidster bedanken voor de bewezen diensten. En daar hoort ook een speech bij. We hebben even overwogen wie dat zou kunnen doen: Charles viel al snel af, die was zelfs zijn papiertje met namen en bijnamen dat hij als geheugensteuntje gebruikte al weer kwijt, Dick en Irma zouden waarschijnlijk even de ‘benen aan het strekken zijn’, Gloria en Gerda zitten met hun hoofd meer in de souvenirshops, met Ted erachteraan, Ronald trekt alleen maar gekke bekken, Ric was en is waarschijnlijk nog steeds op zoek naar Aad, de drie gezusters waren vooral gezellig onderling aan het kwebbelen en bij Bernard zouden we hier morgenavond nog zitten. Dus dan ik maar als dertiende keus.
Als jongste van het stel de oude wijsneuzen in bedwang houden ging je goed af. Nou hielp het natuurlijk dat je ons met de vroege vertrektijden van onze hoognodige slaap afhield, dus het was regelmatig erg rustig in de bus. Je hebt ondersteuning gezocht gevonden bij onze chauffeurs Marco Antonio, Roberto en Alfonso, en dat heeft goed uitgepakt, daardoor (en dankzij je draaiboek en andere informatiebronnen) kon je, ondanks dat je nog niet in een groot deel van Mexico geweest was, ons goed adviseren en informeren. Met het gemak waarmee je met mensen en situaties omgaat, hielp je ons op een vlotte en ordelijke wijze van Mexico City vier keer de grens over naar Playa del Carmen. Ook over de zieken heb je je vol medeleven ontfermd. Je goede kennis van de Spaanse taal hielp natuurlijk ook (maar niet genoeg om korting te krijgen voor onze kaartjes). Alleen het uitspreken van die Zapoteekse namen als Teotihuacán behoeft nog enige oefening. In Guatemala kon je gelukkig weer van je eerdere ervaring gebruikmaken.
Ik geloof dat wij van onze kant hebben geprobeerd je het ook niet te moeilijk te maken, alhoewel, de standaard grap bij Djoser is dat je 1 à 2 leden van de groep mag verliezen, wat in Copán bijna gebeurde. Het was af en toe even zweten, maar dat was gelukkig vooral tijdens het reinigingsritueel, waar helaas voor jou geen Mezcal aan te pas kwam. Voor de rest leek de reis zo gladjes te gaan als die natuurlijke glijbaan bij Roberto Barrios watervallen. Dus zij het je vergeven dat je onderweg af en toe voorin de bus zat te dommelen.
Je hebt heel vaak geld van ons moeten inzamelen in de bus. Die rol hebben we nu even omgedraaid. Niet dat we jou om geld gaan vragen, we hebben een eigen, fraai vormgegeven fooienpot voor jou gevuld. Hopelijk heeft je nieuwe groep reizigers net zo veel baat bij jouw uitstekende reisbegeleiding als wij en heb je ook daar net zo’n leuke groep mensen als wij zijn geweest.
Tot slot, we wilden eigenlijk het verslag en alle foto's d.m.v. google drive op het net zetten, ze staan er wel alleen werken de linkjes niet goed. We zullen nog proberen om dit z.s.m. op te lossen. Wel zijn veel foto's ook geplaatst op de facebook pagina van Ronnie (vrij voor iedereen, waarvoor je niet op fb hoeft te zitten).
Vrijdag 29/11
We vertrekken om 5 uur uit Flores, lopend met onze bepakking (gelukkig niet de zware koffers) over straat, de brug over het eiland af, op zoek naar de bus. Die staat een klein beetje verdekt opgesteld, maar Maartje weet hem toch te vinden. Onderweg begint het te regenen, maar daar hebben we in de bus geen last van, de meesten hebben toch nog wat slaap in te halen. Omdat we zo vroeg zijn, kunnen we om 6.30 uur zo ongeveer als eersten een bezoek brengen aan Tikal. Het is gelukkig weer droog. We hebben goede schoenen aan, want we mogen weer tempels beklimmen. Bij de ingang zijn ook plattegronden te koop, die blijven in onze rugzakken dan wel niet helemaal perfect en ongeschonden, het is toch goed om iets dergelijks bij de hand te hebben.
Onze gids voor vandaag heet Samuel, hij vertelt ons dat hier 4000 gebouwen van kalksteen hebben gestaan, dat in 909 na Christus gestopt is met de bouw en dat het complex vanaf 950 in verval is geraakt. Hij heeft nog veel meer cijfers en andere informatie voor ons, ook over het heden. Zo is 63% van de bevolking van Guatemala Maya, en krijgt ieder kind drie jaar lagere school en dan houdt het wel zo'n beetje op. Hijzelf had mazzel, kreeg de kans via een Amerikaans gezin om verder te leren en heeft ook gereisd. Terug naar de geschiedenis: in 1848 werden stenen muren, die boven de bomen uitstaken gerapporteerd aan de overheid, maar het duurde nog tot 1854 voordat archeologen eropaf kwamen. Inmiddels is een deel zichtbaar gemaakt, maar zijn er ook nog veel constructies die niet meer lijken dan heuveltjes in het landschap. Archeologen zetten nu ook niet meer in om alles opnieuw op te bouwen, in elkaar te zetten.
We hebben ons ingesmeerd met sunscreen en een halfuur later met Deet. Het is erg warm en al snel zijn onze shirts (het mijne in ieder geval) doorweekt van het zweet. Via houten trappen beklimmen we een van de tempels, tot we over de bomen heen kunnen kijken en de toppen van andere tempels tussen het groen kunnen zien. Met dit prachtige uitzicht genieten we van ons ontbijt. Nadat Samuel al zijn kennis aan ons heeft overgedragen, krijgen we vanaf half tien vrij om zelf rond te lopen. Vanaf een andere tempel hebben we ook goed zicht en daar maken we als groep veel foto's van elkaar en wordt ook lekker geouwehoerd. We hebben nog een uur, want om 10.30 uur moeten we weer verzamelen bij de bus. En we hebben ook nog even tijd nodig om T-shirts en piramides te kopen. Gelukkig slagen we daarin, en zelfs met nog een klein beetje korting.
Om 11 uur vertrekken vanuit Tikal. Het eerste deel van de trip, dat zo'n 2,5 uur duurt, hebben we een goede weg, dan volgt nog 2 uur over een slechte weg. Onderweg genieten Ronnie en ik tijdens de lunch aan het Petén Itza meer van een aardbeienmilkshake, en omdat ik die zo lekker vind, neem ik er nog eentje. Om de Guatemalteekse grens over te steken betalen we 10 Quetzal per persoon. Deze grensovergang is een interessante, want in een klein dorp gaan de koffers en alle andere zaken uit de bus en worden op een boot geladen. Onze chauffeur Roberto blijft alleen met de bus achter. We nemen afscheid van hem en bedanken hem voor zijn goede werk. In drie boten varen de rivier, de Rio Usumacinta op, twee boten voor de 21 passagiers en een voor de bagage. Het is enigszins donker bij aankomst in ons nieuwe verblijf voor een nacht, een ecolodge met de naam Escudo Jaguar, die wordt gerund door tien lokale personen. We bestellen avondeten en gaan dan eerst de spullen naar de kamers brengen en douchen. Om 7 uur zijn we terug voor het diner aan twee tafels. Er schijnt een zwembad te zijn, maar de animo is nihil. Iedereen zoekt na het eten zijn kamer weer op en tussen 20.30 en 21.00 uur vallen we in een diepe, diepe slaap.
Zaterdag 30/11
De koffers hebben we nog even niet nodig, na het ontbijt slaan we die op in Gerda's kamer. Met twee bootjes gaan we de Usamacinta rivier tussen Guatemala en Mexico op, ongeveer 20 minuten naar Yaxchilán. Officieel zijn we al wel uit Guatemala vertrokken, maar nog niet geregistreerd in Mexico. Na 20 minuten varen door een ietwat mistige jungle komen we aan bij een archeologisch park met de naam Yaxchilán. We zijn erg vroeg, er is verder niemand, ook de parkbeheerder niet. Maar we hebben al betaald. Deze keer gaan we zonder gids op pad. Een van de eerste gebouwen die we zien en ingaan heet het Labyrint. Om onze weg in dit indoor doolhof te vinden hebben we zaklampjes mee. We moeten stil zijn want er hangen hierbinnen vleermuizen rond. Maar dat gaat natuurlijk fout, een vleermuis vliegt langs enkele groepsleden, er wordt geschrokken gegild, daarom wordt weer gelachen en zo vliegen er nog meer vleermuizen vlak langs ons, wat weer voor nog meer schrikgeluiden zorgt. Voor mij is dat wel leuk, ik leg het namelijk allemaal vast op video. We verspreiden ons wat. Het complex kent een grote en een kleine acropolis, en terwijl we die bewonderen horen we howler monkeys of te wel brulapen. Ik vraag enkelen af en toe even stil te zijn, zodat ik de junglegeluiden op kan nemen. Dat is straks fijner in de film dan gezellig geklets over koetjes, kalfjes en keukengerei of wat er dan ook maar ter sprake komt wat helemaal niets met de Maya geschiedenis van doen heeft. Ook zonder gids kunnen we aan informatie komen. De informatiebordjes zijn in het Engels en het Spaans en daarnaast ook in een van de andere talen die hier worden gesproken.
We keren terug naar het hotel aan het water, de zon schijnt nu, maar vanwege de snelheid van de bootjes is het net als op de heenreis aangenaam koel. Ik zit in de eerste boot, de tweede laat een tijdje op zich wachten, maar de passagiers op die boot hebben dan ook een grote groep witte vogels gezien, en een krokodil. We eten onze vooraf bestelde lunch en worden dan in onze nieuwe bus door onze nieuwe chauffeur Alfonso naar de immigratiedienst gereden. Hier is het een kwestie van in de rij gaan staan en wachten tot je een paar stempels in je paspoort krijgt. Zijn we toch eindelijk legaal terug in Mexico. Door jungle en langs open velden rijden we richting hotel La Aldea de Hala. Daar zijn we nog niet zomaar, want door het landschap loopt geen rechte weg. Als de avond begint te vallen en het schemert rijden we het terrein van het hotel op. Het zwembad van het hotel heeft een zogenaamde infinity pool, maar die kijkt uit op de parkeerplaats. Toch weten we niet hoe snel we het we water in moeten. Dat water blijkt in eerste instantie erg fris, maar eenmaal erin valt het weer mee. Leo, Yvonne, Peter en Bernard zijn ook van de partij. Maartje twijfelt nog, denkt de jacuzzi te kunnen gebruiken, maar dat water is pas echt koud. Dus vergezelt ze ons in het zwembad. Om een uur of acht verzamelen de meesten van ons voor het avondeten.
Zondag 1/12
Ons hotel ligt gemakkelijk tussen de plaats Palenque en de archeologische site met dezelfde naam, die we zelf zonder gids bekijken. Wat je heden ten dage kunt zien zijn 14 tempels, en nog tien andere groepen gebouwen en het Juego de Pelota, 'het speelveld van het balspel'. We beklimmen drie tempels. Deze vakantie is of erg goed voor onze conditie, of heel slecht voor onze knieën, of beide. Boven zijn weer mooie details te vinden, zoals reliëfs. En tot slot is er het palacio in het midden. Dan verzamelen we ons en langs een watervalletje dalen we al wandelend af naar het museum, waar de sarcofaag van de toenmalige heerser Pakal ligt. Dr. Alberto Ruz L'huillier heeft de tombe in 1954 ontdekt na vier jaar zoeken. Hij lag dan ook 25 meter onder de vloer van de tempel.
Om weer een beetje op te frissen van de hitte in de jungle gaan we zwemmen bij een waterval met de naam Cascada Roberto Barrias, in het autonome gebied van de Zapatisten, die niets met de landelijke autoriteiten te maken willen hebben. Na diverse conflicten worden ze gedoogd. De oorspronkelijke bestemming van onze zwempartij is volgens de planning van Djoser Agua Azul, maar die is veel toeristischer dan waar we nu zijn. Het is hier dan ook niet druk, slechts een handjevol (of twee) anderen komen hier ook verkoeling zoeken.
We kunnen kiezen uit vier verschillende poelen. Het water, waarin ik visjes zie zwemmen, lijkt eerst koud, maar is al binnen enkele seconden lekker fris. Er hangen touwen in en boven het water voor ieders veiligheid. Iemand wijst me een aap in een boom aan. Boven de tweede poel hangt een boom waar ik vanaf kan duiken, en we kunnen in de derde poel tegen de waterval aan liggen voor een koele massage. In laatste poel zwem ik naar de waterval en zie iets wat op een natuurlijke glijbaan lijkt, maar ik weet niet waar we langs moeten om de bovenkant te bereiken en of er aan het eind van de glijbaan rotsen onder het water liggen. Als we zijn uitgezwommen en omgekleed horen we dat Maartje naar ons op zoek is om van die glijbaan te gaan. Maar om nog een keer de zwemkleding aan te trekken. Zij vermaakt zich er in ieder geval even mee.
Na een korte rit naar de supermarkt om proviand voor morgenvroeg in te slaan, zijn we weer vrij om te dutten, ons reisverslag live te zetten, de weggebrachte was weer op te halen en tegen half acht te gaan eten. Zes personen uit de groep hebben zich aangemeld voor een oud ritueel in een zweethok. Het heet Temazcal, niet te verwarren met Mezcal. Volgens de aankondiging is het een 'prehispanic ceremonial steam bath generated by pouring an infusion of medicinal herbs over volcanic stones warming in fire made of wood.' Wat wij zien als de deelnemers weer naar buiten komen is een partij vuurrode hoofden. Ze vonden het leuk en interessant, maar vooral heet.
Maandag 2/12
De airco in de kamer staat op een frisse 26 graden. We staan om 5 uur op en zetten onze koffers voor 5.40 uur buiten de huisjes. De bedoeling is om om 6 uur te vertrekken maar alle koffers zijn er nog niet. Van het hotel wil men ook eerst alle handdoeken hebben geteld, voordat we weg mogen. Dit zal te maken hebben met de vorige dag, toen diverse leden van de groep een handdoek van het hotel mee hadden genomen voor bij het zwemmen. Om 6.30 uur kunnen we alsnog vertrekken. We rijden de supermarkt weer voorbij en zien dat ze hier snel kunnen werken: waar gisteren nog parkeerplaats was, is nu al het asfalt verwijderd. We verlaten de staat Chiapas met de groet 'Feliz viaje, pronto retorno' en rijden de volgende staat Campeche binnen. Mexico is net als zijn al dan niet geliefde noorderbuur een 'Verenigde staten van...' en telt er 31, plus Mexico City. Voor diverse leden van de groep is de koffiestop in Escarcega bijzonder welkom. Ik kies voor een hete chocolademelk, die het echter niet haalt bij het heerlijke kopje in San Pedro aan het meer Atitlán. Dan is het 3,5 à 4 uur rijden tot de lunch. Net na 11 uur zie ik op de landkaart op mijn telefoon dat we op ieder moment de Golf van Mexico moeten bereiken. We kijken prompt naar buiten en zien inderdaad de Golf. De weg gaat over in een autopista, een snelweg. Hier mogen we 90 km per uur. Dat moet wel enig verschil maken, al weet ik niet hoe hard Alfonso tot nu toe heeft gereden.
De belangrijkste maaltijd in Mexico is de lunch, la comida genoemd. Vandaag hebben we een speciale lunch, een soort van slow cooking onder de grond. De bestelling is in de bus al opgenomen: kip, varken, beide, of vegetarisch. We nemen plaats aan twee lange tafels, maar lopen dan even naar buiten, waar de bak met vlees en andere etenswaren met grote belangstelling weer uit de grond wordt opgediept. En dan moet het hoogtepunt nog komen (los van het eten zelf, natuurlijk). Vlak voor we weggaan wordt La Cucaracha gespeeld en staat een man op een tafeltje in allemaal kleine glaasjes tequila, koffielikeur en een piepklein beetje water te gieten. Vervolgens zet hij iemand een sombrero op, slaat het glaasje drie keer op tafel en geeft het dan aan die persoon en die mag het achterover gieten. Ik sla even over, kan niet filmen met drank op.
Na de lunch is het nog een kwartier naar de archeologische site Uxmal. In vergelijking met de andere sites is deze een stuk duurder en drukker. Toch valt er eerst nog om de andere toeristen heen te werken. De eerste tempel is ellipsvormig, en dat is een bijzonderheid, dat hebben we nog niet eerder gezien. De tempel zou volgens de legende door een dwerg in een nacht zijn gebouwd. We worden even afgeleid door een leguaan, maar vervolgen dan onze weg naar het nonnenklooster. Hier komen we enkele dames tegen die voor iedere steen even moeten poseren. Ook horen we meer geluiden van andere groepen. Ronnie en ik zonderen ons af en toe even af om wat meer natuurgeluiden op te nemen, zodat de film straks niet volstaat met vervelend geluid. Dat komt komen we verderop wel tegen, groepen die met of zonder gids zijn en bijvoorbeeld heel hard lachen. Ronnie moet wat energie (en frustratie vanwege het gekwek) kwijt en rent de trappen van de grote piramide twee keer op en neer. We beklimmen het huis van de gouverneur en ook hier zijn de andere toeristen bijzonder storend bezig. Geniet nu eens van de bijzondere plek waar je bent, en belangrijker, zorgt dat anderen er ook van kunnen genieten. Te laat, het is bijna vijf uur en de medewerkers komen ons van het terrein afhalen.
Chauffeur Alfonso heeft nog een uur nodig om de bus naar Mérida te rijden. Het is de hoofdstad van de staat Yucatán en is 300 jaar in Spaanse handen geweest. Zoals gebruikelijk staat de grote kathedraal (waarvan de fundamenten gebouwd zijn van Maya-tempels) aan de Plaza Grande, ofwel de zocalo. Daarnaast staat het regeringsgebouw met muurschilderingen. Nadat we ons hebben geïnstalleerd in het weer prachtig centraal gelegen hotel, eten we met een groepje in restaurant Amaro en verlaten de livemuziek aldaar om te gaan kijken bij het folkloristisch dansspektakel, dat iedere maandag plaatsvindt. Vervolgens zoeken we een barretje op en belanden in Pancho's, dat vernoemd is naar Pancho Villa. Zijn portret en andere bestrijken grote delen van het pand. Nadat we onze drankjes hebben betaald zoeken we ons bed op, het is inmiddels al veel later dan we de afgelopen weken gewend zijn.
The last resort
Dinsdag 3/12
In Merida kun je free walking tours doen vanaf 9.30 uur, je moet dan aanwezig zijn om 9.15 uur om je te registreren. Aan de zocalo is een boekhandel met de naam Dante, die boeken heeft over de Maya's. Verder kun je vanuit hier naar de kust in het noorden, of naar cenotes, van die grote gaten in de grond die diep zijn en met water gevuld. Ook kunnen we naar een oude spoorweg waar wagons door paarden worden voortgetrokken. Ronnie en ik doen van dit alles helemaal niets. Wij slapen uit, jawel. Aardig uitgerust lopen we het restaurant tegenover ons hotel binnen en schuiven aan bij Ted en Gloria voor het ontbijt. Een dame achter mij is druk bezig tortilla's te maken, iets waar ze de hele dag tot drie uur mee bezig is. We zijn blij verrast als Gloria na het eten vertelt dat ze de hele rekening heeft betaald. Wat aardig, bedankt Gloria! Voor de mooie foto's, zegt ze. Zij gaan met de Turibus de stad doorkruisen, terwijl wij richting de Paseo de Montejo lopen. Montejo was de stichter van de stad en de Paseo die naar hem is vernoemd is een soort Champs-elyssee, een brede boulevard met fraaie en dure gebouwen. Aan het eind ervan staat een mooi monument ter ere van een aantal momenten in de Mexicaanse geschiedenis. Daar zien we ineens Ted en Gloria bovenin een Turibus, en we zwaaien naar elkaar. Op de terugweg, halverwege de Paseo, komt er vanuit een zijstraat opnieuw een Turibus aan en jawel, daar zien we Ted en Gloria alweer. Terug bij het begin van de boulevard genieten we van een cheesecake met een aardbeientopping en een kop koffie en thee. Net als op andere plekken in de stad, zoals de zocalo, is hier gratis wifi op straat. We zijn niet meer op het platteland, zoals de afgelopen weken. Dat heeft zijn voordelen, maar qua charme gaan we er wel iets op achteruit, vind ik.
Een van de dingen waar Mérida bekend om is, is de hangmat. Wij gaan op zoek naar een mooi exemplaar en komen uit bij een winkeltje waar een van de verkopers, een ouder en gedrongen mannetje ons alles uitlegt over een, drie en vijf keer geweven hangmatten. Hij laat een goedkope witte hangmat zien, laat mij plaatsnemen in een eenpersoons hangmat en geeft dan aan dat een 'doble' veel ruimer is en je er schuin in kunt liggen. Hij demonstreert de sterkte van het touw als hij erin gaat zitten en Ronnie en mij vraagt om naast hem te gaan zitten. Echt sterk spul! Hij heeft ons overtuigd, we nemen er allebei eentje. Hij noemt een prijs voor een enkele, maar omdat we er twee nemen maakt hij er een mooi prijsje van, dat hij op een papiertje schrijft. Ronnie neemt zijn papiertje en zijn pen over en schrijft een lager bedrag op. De man grijpt theatraal naar zijn hart en daar lachen we met z'n allen om. Met zijn laatste voorstel zijn we het eens, zeker omdat er al 50 euro per hangmat van de originele prijs is afgegaan. Iets verderop nemen we een drankje en daar treffen we een Duits koppel dat ons in het winkeltje had gezien. Ze vragen of we de hangmatten hebben gekocht en kunnen ons verzekeren dat we goed spul hebben en een goede prijs hebben gekregen, omdat zij eerder het proces van het maken van deze hangmatten hebben gezien.
Terug in het hotel gaan we even naar het zwembadje. Het water is erg koud en na een korte tijd klim ik er weer uit. Ronnie heeft dan alleen zijn voeten in het water gehad. Peter komt later ook langs en probeert het ook even. Als we weer enigszins zijn uitgerust, lopen we met z'n vijven richting de zocalo om een restaurant op te zoeken. Aan het plein zelf vinden we er niet direct eentje, maar in een straat vlakbij wel. We kunnen boven zitten en bestellen drinken en eten. Nu komen we er pas achter hoeveel lawaai er is, bussen en andere wagens razen voorbij de open voorkant van het restaurant, of staan stil om ander verkeer voor te laten. Niet de handigste keuze dus, naar het eten is gelukkig wel goed.
Woensdag 4/12
Alle koffers worden naar beneden gebracht, door onszelf of door dragers, en om 6 uur vertrekken we naar Chichén Itzá. Weer zo'n typische vroege dag, maar Alfonso zegt dat alle groepen vanuit Cancún om 10 uur arriveren, dus het is zaak om op tijd te zijn. De prijzen zijn net als eergisteren een stuk hoger dan eerder, voor een kaartje betalen we nu omgerekend ongeveer 25 euro. Voor laatste keer betaal ik 45 peso’s extra voor de video, mijns inziens volledig onnodig omdat iedere gek met een telefoon of een beetje fotocamera videobeelden kan maken. Misschien bedenkt men dat nog een keer hier in Mexico. Enfin, zoveel geld is dat ook weer niet, slechts 2,25 euro. Maar toch... Wie ook op tijd proberen te zijn, zijn de legio verkopers, die hun stalletjes dagelijks vol zetten met koopwaar die ze hier iedere keer weer heen slepen. Een heel aardige verkoper ziet mij een video schieten en wacht netjes buiten beeld tot ik klaar ben. Ik bedank hem ervoor.
Het is leuk om te zien hoe iedereen binnen onze groep zo'n site bekijkt als we geen gids bij ons hebben. Ronnie en ik willen alles zien en zo mooi mogelijk vastleggen. Truus, Janna en Marjan pakken als vroegere onderwijzeressen een boekje bij met alle details over geschiedenis en architectuur. Anderen lopen gewoon heerlijk relaxt rond te kijken en een beetje te kletsen. We hebben echt mazzel dat we zo vroeg zijn want er duiken nog maar weinig mensen op ons beeldmateriaal. Wel beginnen we ons wat te ergeren aan hoe men hier met de verkoopstalletjes de echte attractie, namelijk een van de grootste histories en mysteries, die van de Maya, aan het overwoekeren is. Overal hoor je die stomme fluitjes en dat nep-jaguargeluid terug. Zeker als we een uitsapje maken naar een van de cenotes op dit terrein. Dat is een sink hole, een groot gat in de grond, dat heel lang geleden misschien door uit de ruimte vallend materiaal is ontstaan. Tussen de piramide en deze cenote staan echt alleen maar stalletjes aan beide kanten van het pad. Een jongetje heeft ook zo'n jaguardingetje gekregen en is daar nu zo vervelend mee bezig dat ik bijna zin krijg hem in die cenote te mieteren. Gelukkig worden we afgeleid door een leguaan, die de mensen probeert te ontvluchten, wat hem gelukkig lukt. Ook op deze site is er een bal speelveld, een hele grote, met aan weerszijden verticale wanden. Hoe iemand daar een rubber bal van 7 kilo door een stenen ring op enkele meters hoogte zou moeten krijgen is ons niet duidelijk.
We hebben ons iets verkeken in de tijd, 3,5 uur lijkt best veel om zo'n site te bekijken, maar we hebben een deel helemaal nog niet gezien. Daar lopen we dus nog snel naartoe. Het is de moeite waard, hier staan weer andere gebouwen, een soort van sterrenwacht en Akab Dzib, het huis van de administrateur van Chichén Itzá. Met de drie gezusters uit Zuidhorn op onze hielen spoeden we ons richting de uitgang, ons langs de enorme massa's nieuwe binnenkomers wurmend. We rijden een stukje naar een andere cenote, eentje waar bijna niemand anders aanwezig is, om te zwemmen. Het water is hier een stuk schoner dan in de cenote van Chichén Itzá en hoewel het ons koud lijkt, is het water heerlijk. We krijgen zwemvesten mee, maar Maartje zegt dat degene die ze uitdeelt heeft gezegd dat ze optioneel zijn. Ik duik zonder zwemvest van een platformpje het water in, maar word al snel teruggeroepen door een opzichter, zeg maar de badmeester. Zo optioneel zijn die zwemvesten dus ook weer niet. Terwijl wij zwemmen zit Mary op het platformpje te puzzelen. Bernard vindt dit leuk een mooi plekje om vanuit het water zijn zangkunsten te laten horen (en die heeft hij), iets wat gelukkig door Ronnie op zijn onderwatercamera wordt vastgelegd. Na enige tijd moeten we er weer uit, kleden we ons om en rijden we het laatste stuk naar ons laatste hotel. We gaan de autopista op, en Alfonso moet tol betalen. Het zijn lange rechte wegen naar Cancún en Playa del Carmen en het is voor Alfonso een saaie rit. Het duurt drie uur maar als we daar aankomen is het vier uur later. Dat komt omdat men hier aan de kust eeuwig de zomertijd heeft. Ik ben helemaal voor, dat zouden we thuis ook moeten hebben.
Bijna 4000 km hebben we gereden. We zijn begonnen in Mexico City, hebben Guatemala doorkruist en een piepklein stukje van Honduras. Van de Golf van Mexico zijn we nu aan de Caribische kust. Het is hier weer drukker. Het moet ooit een vissersdorpje zijn geweest, maar dat is heel lang geleden. Tegenwoordig is het een grote poppenkast, een pretpark aan het strand, waar alle bars in één lange boulevard tegen elkaar opbieden qua muziek. De een nog harder dan de andere. Wij spreken met een man of negen af om een eettent te zoeken. Aan het strand vinden we Inti Beach, hier nemen ze service erg serieus. Direct worden banken en tafeltjes in een U-vorm gezet zodat we allemaal naar het water kunnen kijken. Het is erg gezellig, en het eten is uitstekend, zij het wel weer wat duurder dan we gewend zijn. En de fooi hebben ze alvast op de rekening gezet. Die komt bij ons uit op zo'n 13%, maar als we de service echt goed vinden, mogen we ook 20% geven en als echt heel, heel, heel erg tevreden zijn (en compleet mesjogge) 25%. We wandelen door de drukke straat terug naar onze hacienda en zoeken het bed op. Ik werk de speech voor Maartje nog een beetje bij en doe dan het licht uit.
Donderdag 5/12
Een vrije dag, en niet minder belangrijk, de laatste dag voordat we terugvliegen. Dus een beetje relaxen aan het strand zou mooi zijn, of snorkelen. Ric en Aad hebben gisteravond bij de receptionist geïnformeerd naar snorkelopties en een ervan is bij het eiland Cozumel, een trip van vier uur met meerdere stops om te snorkelen, plus een lunch op het strand. Dat klinkt goed, dan zijn we om 14.00 uur terug en hebben we nog de hele middag om aan het strand door te brengen. Wat een relaxte dag. Nee, nee, nee, zegt de receptionist, we moeten eerst nog naar het eiland toe, met de ferry en die tijd rekent hij niet mee. Dat geldt dus ook voor de terugreis. Daarmee zijn we op zijn vroegst om 16.00 uur terug. We willen nog een beetje tijd overhouden, want Maartje heeft gevraagd om gezamenlijk ons laatste avondmaal te eten. Maar zover zijn we nog niet. De receptionist moet eerst een aanbetaling hebben, en een foto van ons nemen zodat Angel, zijn contactpersoon bij Señor Frogs bij de haven ons weet te vinden. We krijgen ook een foto van Angel. We gaan op weg, gelukkig is het erg dichtbij, anderhalve blok van ons hotel. Maar ik moet nog heel even terug, want ik ben het rekeningetje vergeten. Dan alsnog naar Señor Frogs. Angel en wij treffen elkaar, we betalen de rest en krijgen stickertjes op de borst en verdere instructies voor als we op het eiland aankomen. Daar moeten we namelijk nog naar het hoofdkantoor van hun bedrijfje. Het hoofdkantoor is een klein gebouwtje waar redelijk wat mensen voor en in staan. Maar ook daar lukt het om contact te leggen en dan moeten we, samen met nog vier anderen even wachten tot er twee auto's komen voorrijden. Na nog een halfuur rijden later arriveren we bij ons jacht. Meer kunnen er niet op.
We varen een eind, terwijl de kapitein ons instructies geeft over signalen die we moeten geven voor als het goed gaat (vuist op het hoofd, niet duim omhoog, want dat is het teken om naar boven te gaan), of juist niet, enz. Ook zegt hij iets over fooi, aan het eind van de tocht. We varen een stuk en dan kunnen we eindelijk het water in. Terwijl ik net onder wat ben, meen ik een zeekomkommer te zien, maar een van de duikers die ons begeleidt, is te ver weg om te vragen. We moeten dicht bij hem blijven. Hij heeft flippers, wij niet. Op zich een beetje jammer, want zo kun je moeilijker een stuk naar beneden om dichterbij het koraal te komen. Dit koraal maakt onderdeel uit van het mesoamerikaanse rif, wat na the Great Barrier Reef aan de oostkust van Australië het grootste aaneengesloten koraalrif ter wereld is. Maar net als op veel plekken in de wereld hebben ook hier de opwarming van de aarde en toeristen als wij aan het koraal al een gevoelige slag uitgedeeld, zo levendig en prachtig gekleurd als vorig jaar bij Madagaskar is het hier niet meer. Er zijn wel veel vissen van diverse formaten en in vele kleuren, gek genoeg vooral als de andere gids foto's van de snorkelaars maakt. Zijn geheim? Visvoer. We worden weer naar de boot gedirigeerd en varen naar snorkelplekken 2 en 3. Opnieuw zien we vissen, ook weer iets grotere die zo tussen ons door zwemmen. Op het eind is er nog weinig koraal te zien, maar gelukkig zijn er nog vissen. Terug in de boot worden we naar het strand gevaren, waar de bemanning in lunch van guacemole en watermeloen voor ons heeft bereid. Lekker, en bijna helemaal op als we terugvaren naar de jachthaven. Aanleggen doet de kapitein pas als de fooien zijn gegeven en hij ons nog een voorstel doet voor een restaurant. Eenmaal in de auto geven we bij de chauffeur aan dat wij niet naar dat restaurant willen, maar naar de haven, om de ferry van 16.00 uur te halen. Met enige tegenzin doet hij dat en we zijn blij dat het hem lukt op tijd te zijn. We stappen als laatsten aan boord en varen langs de grote cruiseschepen terug naar Playa del Carmen. We pakken nog net een optreden van mooi geklede en geschminkte dansers mee en stappen dan snel onder de douche om fris en fruitig bij strandrestaurant Inti aan te schuiven.
Ik vraag aan de obers of de muziek op een bepaald moment iets zachter mag omdat we een speech hebben voor onze reisbegeleidster. Maartje zelf begint al snel met een toost bij het eerste drankje dat we bestellen, dus lijkt me dat het beste moment om mijn speech te houden. Ik steek een beetje de draak met de andere reizigers en ook met haar, maar de kern van de zaak is toch dat ze het heel goed heeft gedaan en dat we hopen dat ze op haar volgende reis, naar Costa Rica, net zo'n geweldige groep heeft als wij zijn geweest. Ze krijgt namens ons allen een fraai gevormde en goedgevulde fooienpot. Voor, tijdens en na het eten kletsen we in verschillende groepjes, iets wat ik misschien eerder in de reis wat uitvoeriger had kunnen doen. Maar over het algemeen denk ik dat we ons niet echt hebben afgezonderd, behalve als het om videobeelden ging met mooie achtergrondgeluiden. Dat blijft altijd een beetje een moeilijk punt. We nemen afscheid van Leo en Yvonne, waarvan ik in de speech heb gezegd dat ze zich afvroegen wat ze in hemelsnaam nog vier dagen in Playa del Carmen zouden moeten doen, maar die redden en vermaken zich echt wel. Het was een top avond, zoals dat bij de laatste avonden op Djoserreizen vaker het geval is. Het was erg leuk, maar na 3,5 weken reizen is het ook niet erg om weer naar huis te gaan.
Vrijdag 6/12
Voor de laatste keer pakken we de tassen in en brengen die naar de receptie. Daar zijn ook al enkele anderen van de groep aanwezig. Ted en Gloria zijn zelfs nog even aan het ontbijten bij Mr. Dog, het restaurant bij het hotel. We nemen nogmaals afscheid van Bernard, die later vandaag van Cancun via Mexico City naar Schiphol vliegt. Ted en Gloria vliegen via Dallas, maar hun vlucht vertrekt vlak na de onze, dus zitten zij gewoon met ons in de bus naar het vliegveld. Helemaal achterin, dat dan weer wel. De busreis duurt maar een klein uurtje en brengt ons langs alles wat we de afgelopen drie weken niet hebben gezien, enorme resorts en golfbanen, alles weggestopt achter dure gevels met glimmende namen. Het heet hier niet voor niets de Riviera Maya. Geef mij maar de andere kant van Midden-Amerika. Bij de kiosk van United Airlines printen we zelf de boardingpass en bagagelabels en helpen anderen daarbij. Bij het inchecken blijkt mijn tas vier kilo zwaarder, nu 20 kilo. Die van Ronnie gaat zelfs net even over het maximum toegestane gewicht van 23 kilo heen, maar wordt gewoon verwerkt. We halen een ontbijtje en koffie en thee en wachten tot we aan boord mogen. De vlucht naar Houston duurt net lang genoeg om de film Astra met Brad Pitt te zien. De aftiteling is net klaar als de wielen het asfalt raken.
We hebben nu nog ongeveer 3,5 uur voordat onze volgende vlucht vertrekt. We zijn hier wel eens traag door de hele molen gehaald, maar vandaag zit echt alles mee: er zijn zo goed als geen rijen bij de immigratiedienst, de vragen zijn kort en alles wordt snel afgehandeld en ook de rugzakken worden vlot verwerkt. Er wordt alleen even in mijn rugzak gekeken naar een houten piramide die ik bij Tikal heb gekocht. Maar ook dat is in orde. Nu hebben we echt nog alle tijd van de wereld. Nog meer koffie en thee en kletsen en rondkijken en dan is het eindelijk zo ver, we mogen aan boord. De piloot vertelt dat de vlucht 8,5 uur gaat duren, ook alweer sneller dan verwacht. Het enige wat de reis echt helemaal perfect zou maken, is slaap. Maar dat is vergeefse hoop. Ronnie heeft zijn laptop nog om foto's bij te werken, ik schrijf een beetje aan het reisverslag maar ben eigenlijk te moe, en hou het maar op een paar films, te beginnen met Toy Story 4. Sommige sequels hadden nooit gemaakt moeten worden (Indiana Jones had bij 3 moeten stoppen bijvoorbeeld), maar Pixar is het nog steeds niet verleerd, de verhalen en de humor blijven van een hoge kwaliteit. Dan nog een actiefilm en zo kruipt de tijd voorbij en het vliegtuig richting onze thuisluchthaven.
Zaterdag 7/12
Als de landing wordt ingezet horen we de weersomstandigheden vanuit de cockpit, heel anders dan de afgelopen weken, een stuk kouder en natter. Na de paspoortcontrole halen we de bagage op en nemen we afscheid van iedereen. De groepsapp - die inmiddels is hernoemd tot Waar is Aad?! - blijft nog wel een tijdje bestaan en er zullen nog wel flink wat foto's worden uitgewisseld. Een shuttlebus van Van der Valk brengt ons bij mijn auto, die we om beurten besturen. We zijn te moe om dat in een keer te doen. Gelukkig halen we heelhuids de eindstreep, waar zowel onze ouders als mijn buren op de (volledig van onkruid ontdane) oprit staan. We drinken nog een kopje en vertrekt iedereen en rest mij niets dan aan de was en andere alledaagse te beginnen. De vakantie is duidelijk voorbij...
Hartelijk dank aan alle medereizigers: in volgorde van voor naar achter in de bus:
Ronald en Simone, Maartje, Ric en (waar is) Aad, Gerda, Mary, Peter, Leo en Yvonne, Dick en Irma, Truus, Marjan en Janna, Bernard, Charles en Ted en Gloria. Hasta luego!
Afscheids speech Maartje
De traditie bij Djoserreizen wil dat we aan het eind van de reis de reisbegeleider of reisbegeleidster bedanken voor de bewezen diensten. En daar hoort ook een speech bij. We hebben even overwogen wie dat zou kunnen doen: Charles viel al snel af, die was zelfs zijn papiertje met namen en bijnamen dat hij als geheugensteuntje gebruikte al weer kwijt, Dick en Irma zouden waarschijnlijk even de ‘benen aan het strekken zijn’, Gloria en Gerda zitten met hun hoofd meer in de souvenirshops, met Ted erachteraan, Ronald trekt alleen maar gekke bekken, Ric was en is waarschijnlijk nog steeds op zoek naar Aad, de drie gezusters waren vooral gezellig onderling aan het kwebbelen en bij Bernard zouden we hier morgenavond nog zitten. Dus dan ik maar als dertiende keus.
Als jongste van het stel de oude wijsneuzen in bedwang houden ging je goed af. Nou hielp het natuurlijk dat je ons met de vroege vertrektijden van onze hoognodige slaap afhield, dus het was regelmatig erg rustig in de bus. Je hebt ondersteuning gezocht gevonden bij onze chauffeurs Marco Antonio, Roberto en Alfonso, en dat heeft goed uitgepakt, daardoor (en dankzij je draaiboek en andere informatiebronnen) kon je, ondanks dat je nog niet in een groot deel van Mexico geweest was, ons goed adviseren en informeren. Met het gemak waarmee je met mensen en situaties omgaat, hielp je ons op een vlotte en ordelijke wijze van Mexico City vier keer de grens over naar Playa del Carmen. Ook over de zieken heb je je vol medeleven ontfermd. Je goede kennis van de Spaanse taal hielp natuurlijk ook (maar niet genoeg om korting te krijgen voor onze kaartjes). Alleen het uitspreken van die Zapoteekse namen als Teotihuacán behoeft nog enige oefening. In Guatemala kon je gelukkig weer van je eerdere ervaring gebruikmaken.
Ik geloof dat wij van onze kant hebben geprobeerd je het ook niet te moeilijk te maken, alhoewel, de standaard grap bij Djoser is dat je 1 à 2 leden van de groep mag verliezen, wat in Copán bijna gebeurde. Het was af en toe even zweten, maar dat was gelukkig vooral tijdens het reinigingsritueel, waar helaas voor jou geen Mezcal aan te pas kwam. Voor de rest leek de reis zo gladjes te gaan als die natuurlijke glijbaan bij Roberto Barrios watervallen. Dus zij het je vergeven dat je onderweg af en toe voorin de bus zat te dommelen.
Je hebt heel vaak geld van ons moeten inzamelen in de bus. Die rol hebben we nu even omgedraaid. Niet dat we jou om geld gaan vragen, we hebben een eigen, fraai vormgegeven fooienpot voor jou gevuld. Hopelijk heeft je nieuwe groep reizigers net zo veel baat bij jouw uitstekende reisbegeleiding als wij en heb je ook daar net zo’n leuke groep mensen als wij zijn geweest.
Tot slot, we wilden eigenlijk het verslag en alle foto's d.m.v. google drive op het net zetten, ze staan er wel alleen werken de linkjes niet goed. We zullen nog proberen om dit z.s.m. op te lossen. Wel zijn veel foto's ook geplaatst op de facebook pagina van Ronnie (vrij voor iedereen, waarvoor je niet op fb hoeft te zitten).
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
